บทนำอิตเทรียม

Y – บทนำอิตเทรียม

 

อิตเทรียมอยู่ในกลุ่มที่ 3 ของตารางธาตุซึ่งรวมถึง Sc, La และ Acธาตุนี้มีเลขอะตอม 39 มวลอะตอม 89 สถานะออกซิเดชันหนึ่งสถานะ (+3) และไอโซโทปที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติหนึ่งสถานะ (⁸⁹ญ).ในทางเคมี Y คล้ายกับ Rare Earth Elements (REEs) ที่หนักกว่าความสำคัญที่สำคัญของ Y ในธรณีเคมีคือมันมีพฤติกรรมธรณีเคมีอยู่ตรงกลางระหว่างองค์ประกอบแลนทาไนด์ที่มีขนาดเล็กกว่าดิสโพรเซียม (Dy) และโฮลเมียม (โฮ) (McLennan 1999b)

อิตเทรียมเป็นธาตุโลหะที่เป็นหินซึ่งก่อให้เกิดแร่ธาตุหลายชนิดรวมทั้งซีโนไทม์ YPO₄และอิตไตรอะไลต์ (Y,Th)₂ซิ₂อู๋₇แต่ยังปรากฏเป็นองค์ประกอบเสริมในไบโอไทต์ เฟลด์สปาร์ ไพรอกซีน โกเมน และอะพาไทต์

 

การกำหนดค่าอิเล็กตรอนและรัศมีไอออนิกของ Y คล้ายกับ REE ที่หนักกว่า (Gd ถึง Lu) ซึ่งสัมพันธ์กับแร่ธาตุและหินสิ่งนี้เห็นได้ในระหว่างกระบวนการของแมกมา โดยที่พฤติกรรมของ Y นั้นคล้ายกับของ REE ที่มีน้ำหนักมากมันถูกแบ่งออกเป็นโกเมน, ฮอร์นเบลนเด, คลิโนไพร็อกซีน และไบโอไทต์อย่างแรง แต่ยังคงแสดงการเสริมคุณค่าเล็กน้อยในหินแกรนิต (แคลิฟอร์เนีย40 มก. กก.^-1) เทียบกับระดับกลาง (แคลิฟอร์เนีย35 มก. กก.^-1) และบะซอลต์ (แคลิฟอร์เนีย32 มก. กก.^-1) หินอัคนีMielke (1979) ให้ค่า 31 มก. กก.^-1สำหรับค่าเฉลี่ยของเปลือกโลกของ Y ซึ่งสูงกว่าองค์ประกอบเช่น Sn และ Pbในหินบะซอลต์ ความเข้มข้นจะไวต่อระดับการหลอมละลายบางส่วน (Wedepohl 1978)ความเข้มข้น Y ที่ต่ำอย่างไม่สมส่วนอาจเกิดขึ้นในแมกมาแคลคาไลน์อันเป็นผลมาจากการรักษาเสถียรภาพของเฟสที่อุดมไปด้วย REE หนักในพื้นที่ต้นทางและ/หรือการแยกส่วนจากแมกมาค่า Y และ REE ที่เพิ่มสูงขึ้นมักบ่งบอกถึงหินเฟลซิก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบุกรุก และตะกอนดินและกระแสน้ำที่ได้มาจากหินเหล่านี้

 

ทั้ง Y และ REE หนัก (Gd ถึง Lu) ก่อให้เกิดสารเชิงซ้อนที่เสถียรกว่า REE แบบเบา (La ถึง Sm) โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับแอนไอออนของคาร์บอเนต ฟลูออไรด์ หรือซัลเฟตในสารละลายอัลคาไลน์ ดังนั้นจึงมีแนวโน้มที่จะเกิดการเคลื่อนตัวด้วยความร้อนจากน้ำ (Kosterin 1959)อย่างไรก็ตาม มีหลักฐานเพียงเล็กน้อยของการเคลื่อนที่ของ Y ในระหว่างการเปลี่ยนรูป (O'Nions และ Pankhurst 1974, Drury 1978)

ความเข้มข้นของ Y ในหินตะกอนส่วนใหญ่ถูกกำหนดโดยความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุต้านทานหนัก เช่น เพทาย ซีโนไทม์และ

โกเมน.ในสภาพแวดล้อมการสะสมที่มีพลังงานต่ำ Y บางส่วนยังอาจเกิดขึ้นในสารประกอบอินทรีย์ที่เสถียรและสารเชิงซ้อนของอัลคาไลคาร์บอเนตหินดินดาน (แคลิฟอร์เนีย40 มก. กก.^-1) และ greywacke (แคลิฟอร์เนีย30 มก. กก.^-1) มักจะถูกทำให้อุดมด้วย Y เมื่อเทียบกับหินคาร์บอเนต (แคลิฟอร์เนีย4 มก. กก.^-1) และหินทราย (แคลิฟอร์เนีย15 มก. กก.^-1).มีหลักฐานว่า Y อุดมไปด้วยดินเหนียวและหินดินดานจากแหล่งกำเนิดทางทะเลเมื่อเทียบกับน้ำแร่ของพวกมัน (Balashovและคณะพ.ศ. 2507)มีรายงานการเสริมสมรรถนะอิตเทรียมในศิลาแลง (Calliereและคณะพ.ศ. 2519) และแหล่งแร่เฟอร์โรแมงกานีสที่เป็นน้ำมัน (Goldbergและคณะพ.ศ. 2506)ค่าเฉลี่ยของ Y ในดินเหลืองคือ 25 มก. กก.^-1(แมคเลนแนนและเมอร์เรย์ 1999).

Kabata-Pendias (2001) รายงานว่า Y ไม่ได้รับการพิจารณาอย่างเป็นระบบในตัวอย่างดิน ดังนั้นจึงไม่ค่อยมีใครทราบเกี่ยวกับพฤติกรรมของมันค่าเฉลี่ยเนื้อหา Y สำหรับดินที่ไม่ได้เพาะปลูกและเพาะปลูก อ้างถึง 23 มก. กก.^-1และ 15 มก. กก.^-1ตามลำดับ

 

ในตะกอนธาร Y ส่วนใหญ่จัดอยู่ในแร่ธาตุเสริม เช่น โกเมน อะพาไทต์ สฟีน โมนาไซต์ และเพทาย ซึ่งทั้งหมดนี้มีความทนทานต่อสภาพดินฟ้าอากาศความอุดมสมบูรณ์ของ Y ในอนุภาคแม่น้ำจะได้รับเป็น 28 มก. กก.^-1(แมคเลนแนนและเมอร์เรย์ 1999).ในสภาพแวดล้อมที่เป็นกรด Y อาจถูกระดมผ่านการละลายของเฟอร์โรมาเนเซียนซิลิเกต โดยเฉพาะอย่างยิ่งคลีโนไพรอกซีน แต่การแพร่กระจายที่ตามมามักจะถูกจำกัดโดยการดูดซับไปยังไฮดรัส Fe ออกไซด์และแร่ธาตุดินเหนียวในน้ำที่เป็นกลางและเป็นด่าง การก่อตัวของคาร์บอเนตเชิงซ้อนที่ไม่ละลายน้ำจะยับยั้งการเคลื่อนที่ต่อไป และ Y มีแนวโน้มที่จะตกตะกอนในลักษณะเดียวกับ Al (Balashovและคณะพ.ศ. 2507)

อิตเทรียมแสดงความคล่องตัวต่ำมากภายใต้สภาวะแวดล้อมทั้งหมดในกรณีส่วนใหญ่ แร่นี้สามารถถือเป็น REE ไตรวาเลนท์ (van Middlesworth และ Wood 1998) และเช่นเดียวกับ REE แร่ธาตุที่เป็นพาหะหลายชนิดมีความต้านทานแม้ว่าในทางทฤษฎีแล้ว Y³⁺ไอออนสามารถละลายได้ภายใต้สภาวะที่เป็นกรด ความสามารถในการละลายต่ำของสปีชีส์ฟอสเฟต ไฮดรอกไซด์ และคาร์บอเนตจะลบล้างสิ่งนี้ (บรูกินส์ 1988)อิตเทรียมและ REE ในน้ำลำธารมักอยู่ในรูปแบบของอนุภาคแขวนลอยหรือคอลลอยด์มากกว่าที่จะอยู่ในรูปแบบละลาย และคิดว่าจะตกตะกอนร่วมกับ Fe(OH)₃(แวน มิดเดิลสเวิร์ธ และ วูด 1998).

แหล่งมานุษยวิทยาของ Y ได้แก่ การขุด REE และฝุ่นเซรามิก (Reimann และ de Caritat 1998)มีการใช้กันอย่างแพร่หลายในเครื่องใช้ในครัวเรือน เช่น โทรทัศน์สี หลอดฟลูออเรสเซนต์ หลอดประหยัดไฟ และแว่นตานอกจากนี้ยังใช้ในการผลิตตัวเร่งปฏิกิริยาและขัดกระจก

อิตเทรียมถือว่าไม่จำเป็นสำหรับสิ่งมีชีวิตความเป็นพิษโดยทั่วไปถือว่าต่ำ แต่มีความเป็นพิษมากกว่า REE อื่นๆ บางส่วนอิตเทรียมส่วนใหญ่เป็นอันตรายในสภาพแวดล้อมการทำงาน ซึ่งอาจทำให้เกิดเส้นเลือดอุดตันที่ปอดเมื่อสัมผัสสารเป็นเวลานานอิตเทรียมยังอาจทำให้เกิดมะเร็งและอาจเป็นอันตรายต่อตับเมื่อสะสมในร่างกายมนุษย์

ตารางที่ 74 เปรียบเทียบความเข้มข้นมัธยฐานของ Y ในตัวอย่าง FOREGS และในชุดข้อมูลอ้างอิงบางชุด

 

ตารางที่ 74. ความเข้มข้นมัธยฐานของ Y ในตัวอย่าง FOREGS และในชุดข้อมูลอ้างอิงบางชุด
อิตเทรียม (ป)	ที่มา – ที่มา		จำนวน ตัวอย่าง		ขนาดเศษส่วน mm		การสกัด		ค่ามัธยฐาน มก. กก.-1
เปลือก1)	ทวีปตอนบน		นา		นา		ทั้งหมด		21
ดินใต้ผิวดิน	FOREGS		788		<2.0		รวม (ICP-MS)		23.0
ดินชั้นบน	FOREGS		845		<2.0		รวม (ICP-MS)		21.0
ดิน2)	โลก		นา		นา		ทั้งหมด		20
น้ำ		FOREGS		807		กรองแล้ว <0.45 μm		0.064 (ไมโครกรัม l-1)
น้ำ3)		โลก		นา		นา		0.7 (ไมโครกรัม l-1)
น้ำ2)		โลก		นา		นา		0.04 (ไมโครกรัม l-1)
กระแสตะกอน	FOREGS		848		<0.15		รวม (XRF)		25.7
ตะกอนที่ราบลุ่ม	FOREGS		743		<2.0		รวม (XRF)		20.1
1) Rudnick & Gao 2004, 2)Koljonen 1992, 3)Ivanov 1996.

 

อิตเทรียมในดิน

ปริมาณ Y มัธยฐานคือ 23 มก. กก.^-1ในดินใต้ผิวดินและ 21 มก. กก.^-1ในดินชั้นบน;ช่วงแตกต่างกันไปตั้งแต่ <3 ถึง 88 มก. กก.^-1ในดินใต้ผิวดินและมากถึง 267 มก. กก.^-1ในดินชั้นบนอัตราส่วนดินชั้นบน/ดินล่างเฉลี่ย 0.914

พฤติกรรมธรณีเคมีของ Y นั้นคล้ายกันมากที่สุดกับพฤติกรรมของ REE หนัก (Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb และ Lu)

อิตเทรียมในดินชั้นล่างมีค่าต่ำ (<15 มก. กก.^-1) ทั่วทั้งฟินแลนด์ โปแลนด์ เยอรมนีตอนเหนือ เดนมาร์ก และเนเธอร์แลนด์ ไอร์แลนด์เหนือ สกอตแลนด์ตะวันออก โปรตุเกสตอนกลาง และสเปนตอนใต้

ค่า Y สูงในดินใต้ผิวดิน (>31 มก. กก.^-1) ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในชั้นใต้ดินผลึกของเทือกเขาไอบีเรียทางตอนเหนือของโปรตุเกสและกาลิเซีย (สเปน) ในจังหวัดอัลคาไลน์แมกมาติกของอิตาลีและทางตอนเหนือของกรีซ (โรงงานet al.2005) จุดผิดปกติในทัสคานี ใน Massif Central, Brittany ในดินที่เหลือบน Karst ของสโลวีเนียและโครเอเชีย ทางตอนใต้ของฮังการีและออสเตรีย ทางตะวันออกเฉียงใต้ของเยอรมนี พื้นที่ loess/palaeoplacer ทางตอนเหนือของฝรั่งเศสถึงเยอรมนี ทางใต้ นอร์เวย์ตะวันตกและสวีเดนตอนเหนือ (Salpeteuret al.2548)จุดผิดปกติปรากฏในกรีซตะวันตกที่เกี่ยวข้องกับterra rossaการทำให้เป็นแร่ของดินและฟอสฟอรัส และทางตอนเหนือของไอร์แลนด์ใกล้กับหินแกรนิตมอร์น

ในดินชั้นบน Y จะต่ำกว่าในนอร์เวย์และสวีเดน แต่ในที่อื่นๆ จะมีลวดลายคล้ายกับดินชั้นล่างมีจุดผิดปกติในหมู่เกาะคะเนรีที่เกี่ยวข้องกับหินบะซอลต์อัลคาไล

อัตราส่วนเฉลี่ยของดินชั้นบน/ดินล่างคือ 0.914 สำหรับ Y ซึ่งคล้ายกับ REE โดยเฉพาะ HREE (ธาตุหายากที่มีธาตุหายาก)

อิตเทรียมในดินใต้ผิวดินมีความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่งมาก (>0.8) กับ REE ส่วนใหญ่ (Dy, Er, Eu, Gd, Ho, Lu, Nd, Sm, Tb, Tm, Yb) ความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่ง (>0.6) กับ Ce , La, Pr, Nb, Ti, Fe และ In และความสัมพันธ์ที่ดี (>0.4) กับ Mn, Co, Cu, Zn, Pb, Sc, V, Al, Ga, Zr, Hf, Rb, Tl, Ta, เต้ แอนด์ ท.ในดินชั้นบนมีรูปแบบความสัมพันธ์เหมือนกัน แต่ U และ Cd มีความสัมพันธ์ที่ดีกับ Y

 

อิตเทรียมในน้ำลำธาร

ค่าอิตเทรียมในช่วงกระแสน้ำที่มากกว่าสามลำดับความสำคัญตั้งแต่ <0.003 μg l^-1ถึง 6.53 ไมโครกรัม l^-1(ไม่รวมค่าผิดปกติ 26.6 ไมโครกรัม l^-1) โดยมีค่ามัธยฐาน 0.064 μg l^-1.ข้อมูลอิตเทรียมมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดที่สุดกับธาตุหายากโดยทั่วไป และโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเออร์เบียม

ค่า Y ต่ำสุดของกระแสน้ำ (<0.002 μg l^-1) พบมากในสเปนตะวันออกส่วนใหญ่ ฝรั่งเศสตะวันตก ตะวันออกเฉียงใต้และตะวันออกเฉียงเหนือ อิตาลีตอนใต้ (รวมถึงซิซิลีและซาร์ดิเนียตอนใต้) และส่วนใหญ่ทางตอนเหนือของอิตาลี ทางตะวันตกของสโลวีเนีย โครเอเชีย และออสเตรียตะวันตก เยอรมนีตะวันออกเฉียงเหนือ และ ทั่วแอลเบเนียและกรีซพื้นที่ส่วนใหญ่ที่มีค่า Y ต่ำที่สุดในกระแสน้ำมีลักษณะเป็นภูมิประเทศ Variscan และ Alpine Orogen (ยุโรปใต้) ในขณะที่พื้นที่อื่นๆ (ส่วนใหญ่เป็นทางเหนือของเยอรมนี) จะแสดงด้วยธารน้ำแข็งค่าน้ำในลำธาร Y ต่ำและ REE ต่ำในภาคกลางของสวีเดนเกี่ยวข้องกับค่า pH สูงที่เกิดจากหิน Palaeozoic

กระแสน้ำที่มีความเข้มข้น Y สูงสุด (>0.95 μg l^-1) พบมากในตอนเหนือของเดนมาร์ก ทางใต้สุดของนอร์เวย์ และทางตอนใต้ของสวีเดนและฟินแลนด์พื้นที่ที่มีค่าสูงสุดมีลักษณะเฉพาะโดยภูมิประเทศ Precambrian (ส่วนใหญ่เป็นหินที่ล่วงล้ำกรดและหินแปร)ค่า Y ของกระแสน้ำที่ปรับปรุงแล้ว (>0.34 μg l^-1) ยังเกิดขึ้นทั่วทั้งภาคกลางและทางใต้ของนอร์เวย์ ในภาคกลางและตอนเหนือของสวีเดนและฟินแลนด์ ไอร์แลนด์ตะวันออกและเหนือ สกอตแลนด์ตอนเหนือ โดดเด่นด้วยคาเลโดไนด์สแกนดิเนเวียและไอริช-สก็อต และในฝรั่งเศส (บริตตานีและแมสซิฟตอนกลาง)บนภูมิประเทศวาริสกัน (ที่ล่วงล้ำและภูเขาไฟ หิน)ในไอร์แลนด์เหนือ ค่าน้ำในลำธาร Y ที่สูงผิดปกติเกี่ยวข้องกับหินแกรนิต Morneค่า Y ที่ผิดปกติอย่างมากในภาคเหนือของเยอรมนีเกี่ยวข้องกับค่า DOC ที่สูง

การกระจายน้ำของกระแส Y ที่กล่าวถึงข้างต้นเป็นไปตาม REE และรูปแบบองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดที่สุดในรูปแบบกรด การเกิดแร่ธาตุต่ำ น้ำในสตรีม DOC สูง ซึ่งขึ้นอยู่กับสภาพอากาศอย่างชัดเจนอิตเทรียมในน้ำในแม่น้ำส่วนใหญ่เกิดขึ้นในสารอินทรีย์เชิงซ้อนดูเหมือนว่าคำอธิบายเกี่ยวกับธรณีวิทยาอาจเป็นไปได้สำหรับความผิดปกติของน้ำในลำธารอิตเทรียมในสเปน ไอร์แลนด์ บริตตานีและแมสซิฟตอนกลาง และความรุนแรงที่อ่อนแอกว่าในอิตาลีในพื้นที่เหล่านี้ส่วนใหญ่ ค่า Y ที่สูงขึ้นจะพบในตะกอนและ/หรือดินด้วย

 

อิตเทรียมในตะกอนธารน้ำ

ปริมาณ Y มัธยฐานในตะกอนธารคือ 25.7 มก. กก.^-1และช่วงจะแตกต่างกันไปตั้งแต่ 1.3 ถึง 426 มก. กก.^-1.

แผนที่การกระจายตะกอนของกระแส Y นั้นคล้ายกับการกระจายของ REE ที่มีน้ำหนักมากค่า Y ต่ำในตะกอนลำธาร (<18.1 มก. กก.^-1) มีอยู่ในฟินแลนด์ตะวันออกเกือบทั้งหมด ที่ราบยุโรปตอนเหนือ รวมถึงเดนมาร์ก ไอร์แลนด์ตะวันตก สเปนตะวันออก เทือกเขาแอลป์ตะวันตก อาเพนนีเนสตอนเหนือ และทางตะวันออกเฉียงเหนือสุดของอิตาลี ชายฝั่งโครเอเชีย ทางตะวันตกและทางใต้ของกรีซ

สองพื้นที่ที่มีค่า Y ผิดปกติสูงสุดในตะกอนลำธาร (มากถึง 62.9 มก. kg^-1) เป็นส่วนวาริสแกนของคาบสมุทรไอบีเรียเช่น,โปรตุเกส กาลิเซีย และเซียร์รา เด เกรดอสในแคว้นกัสติยาโบราณ (สเปน) และเทือกเขา Massif Central ในฝรั่งเศส (หินแกรนิตวาริสกัน) ขยายไปถึงภูมิภาคปัวตูทางตะวันตกเฉียงเหนือตะกอน Y สูง (>33.6 มก. กก.^-1) ยังเกิดขึ้นในนอร์เวย์ตอนใต้ (รวมถึงฝากโซวี) ทางตอนเหนือของนอร์เวย์ ภาคเหนือ ภาคใต้และตะวันออกของสวีเดน ความผิดปกติทางจุดในเอสโตเนียตอนเหนือ (การสะสมของฟอสเฟต) สกอตแลนด์ตะวันออก เทือกเขาโบฮีเมีย (รวมถึงจุดผิดปกติในหินแกรนิตวาริสกันใกล้กับ ชายแดนออสเตรีย สาธารณรัฐเช็ก และเยอรมนี และจุดผิดปกติใกล้กับแหล่งฝาก U ของ Dolny Rozinka ในสาธารณรัฐเช็กตอนกลาง) จังหวัด Roman Alkaline ทางตะวันออกเฉียงใต้ของออสเตรีย และใกล้หินแกรนิต Morne ในไอร์แลนด์เหนือ

อิตเทรียมในตะกอนธารมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นมาก (>0.8) กับ Th และ REE (ยกเว้น Eu) ความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่ง (>0.6) กับ Eu และ U และความสัมพันธ์ที่ดี (>0.4) กับ Nb, Ta, Ti, Zr , Hf, Sn และ Ga แร่ธาตุที่มีแบริ่ง Y หลักคือซีโนไทม์ (อิตเทรียมฟอสเฟต) และโมนาไซต์ (ยังเป็นพาหะหลักของ REEs, Th และ U)เหล่านี้มีลักษณะเป็นแร่ธาตุหนักในตะกอนและมีความเข้มข้นร่วมกับแร่ธาตุหนักอื่นๆ เช่น เพทาย รูไทล์ โคลัมโบแทนทาไลต์ และแคสซิเทอไรต์ จึงอธิบายรูปแบบของความสัมพันธ์

 

อิตเทรียมในตะกอนที่ราบน้ำท่วมขัง

การกระจายตัวของ Y ในตะกอนที่ราบลุ่มมีตั้งแต่ 2-130 มก. กก.^-1โดยมีค่ามัธยฐาน 20.1 มก. กก.^-1.

ค่า Y ต่ำในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึง (<14.7 มก. กก.^-1) เกิดขึ้นในพื้นที่ส่วนใหญ่ของฟินแลนด์ตะวันออกและทางตะวันออกเฉียงเหนือของนอร์เวย์บนโขดหินผลึกของ Fennoscandian Shield ทางเหนือของไอร์แลนด์บนภูมิประเทศ Caledonide เหนือธารน้ำแข็งที่ปกคลุมที่ราบจากทางเหนือของเยอรมนีไปยังส่วนใหญ่ของโปแลนด์และลัตเวียในส่วนของตะวันออกและทางเหนือ ทางตะวันออกของสเปนบนหินปูนและหินแข็ง ตะกอนลุ่มน้ำตอนล่างของแม่น้ำการอนน์ในฝรั่งเศส แอ่งน้ำกากน้ำตาลทางตอนใต้ของเยอรมนีและออสเตรีย และคาลาเบรียทางตอนใต้ของอิตาลี

ค่า Y สูงในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึง (>26.9 มก. กก.^-1) เกิดขึ้นส่วนใหญ่ในพื้นที่ที่มีการทำให้เป็นแร่ Nb และ REE เช่นเดียวกับในหลายพื้นที่ของนอร์เวย์ (Söve Nb-REE-Th, Fen REE) รวมถึง Oslo graben เป็นหย่อมๆ ทั่วสวีเดน และในฟินแลนด์ตะวันตกเฉียงใต้บนภูมิประเทศ Fennoscandian Shield ที่เป็นผลึก ในไอร์แลนด์ตะวันตกและเวลส์ (Coed Y Brenin porphyry Cu);ในฝรั่งเศสในปัวตู Massif Central ไปทาง Pyrenees ที่เกี่ยวข้องกับหิน felsic และ mineralisation;คอร์ซิกาที่มีหินแกรนิตและแร่ธาตุ และจังหวัด Roman Alkalineแถบที่มีค่า Y สูงในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงที่ทอดยาวจากเบลเยียมไปยังเทือกเขา Harz อาจเกี่ยวข้องกับแร่ธาตุหนักในตะกอนดินเหลืองค่า Y สูงเกี่ยวข้องกับหินอัคนีเฟลซิกที่เกิดขึ้นใน Erzgebirge ในเยอรมนี เทือกเขาโบฮีเมียน และโมราเวียตอนใต้ในสาธารณรัฐเช็ก ไปจนถึงออสเตรียตะวันออกและใต้ ฮังการีตะวันตก สโลวีเนีย และในดินคาร์สติกทางตะวันตกของโครเอเชียค่า Y สูงในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงเกิดขึ้นในฮังการีตะวันออกเช่นกัน แหล่งที่มาของค่า Y ที่สูงคือหินภูเขาไฟที่ลุกลามและลุกลามของแคลเซียมในเทือกเขา Apuseni ในโรมาเนีย และเหนือหินแกรนิตที่มีแร่ธาตุในแคว้นมาซิโดเนียตอนกลางทางตอนเหนือของกรีซ

ค่า Y ภายนอกและความผิดปกติอย่างสูงในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงเกิดขึ้นในพื้นที่แร่ Skellefte ทางตอนเหนือของสวีเดน (130 มก. กก.^-1) ทางตอนใต้ของสวีเดน (56.4 มก. กก.^-1) ภูมิภาคปัวตูในฝรั่งเศส (56.1 มก. กก.^-1) และในนอร์ธัมเบอร์แลนด์ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอังกฤษ (49.1 มก. กก.^-1) ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการสะสมของฟอสฟอรัส

อิตเทรียมในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงมีความสัมพันธ์เชิงบวกอย่างแข็งแกร่งถึงแข็งแกร่งมากกับ REE ซึ่งเป็นความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่งกับอัล₂อู๋₃, กา, ติ₂O, Fe, V, Nb และ Th และความสัมพันธ์ที่ดีกับ K₂O, Rb, Co, Tl, Zr, Hf, Be, Li, Ta และ U

สามารถสรุปได้ว่าแผนที่การกระจายของ Y ในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงแสดงให้เห็นความแตกต่างทางธรณีเคมีของธรณีวิทยาของชั้นหินและการทำให้เป็นแร่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสัมพันธ์กับหินผลึกเฟลซิก

 

การเปรียบเทียบอิตเทรียมระหว่างสื่อตัวอย่าง

โดยทั่วไป มีความคล้ายคลึงกันอย่างมากระหว่างสื่อตัวอย่างที่เป็นของแข็งทั้งหมดดินชั้นบนมีค่า Y ค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับดินใต้ผิวดินในบางส่วนของนอร์เวย์และสวีเดน แต่รูปแบบระหว่างดินชั้นบนและดินชั้นล่างนั้นแทบจะเหมือนกันหมดชายฝั่งโครเอเชียและสโลวีเนียและส่วนตะวันตกของออสเตรียมีตะกอน Y ในตะกอนต่ำเมื่อเทียบกับสื่อตัวอย่างที่เป็นของแข็งอื่น ๆ (อาจอธิบายได้โดยการกำจัดวัสดุเนื้อละเอียดออกจากดินและหินปูนที่เหลือ)ในตะกอนธารน้ำและที่ราบน้ำท่วมถึง ความเข้มข้นของ Y จะสูงขึ้นในนอร์เวย์ตอนใต้และตอนเหนือเมื่อเปรียบเทียบกับดินในตะกอนธารน้ำ ทางเหนือของเอสโตเนียแสดงจุด Y สองจุดที่ผิดปกติซึ่งไม่มีอยู่ในสื่อตัวอย่างที่เป็นของแข็งอื่น ๆ ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับตะกอนฟอสฟอรัสตอนล่างของพาลาโอโซอิกอังกฤษตอนกลางและตอนเหนือแสดงค่า Y ที่สูงกว่าเล็กน้อยในตะกอนธารน้ำเท่านั้นในส่วนของสวีเดน เวลส์ และไอร์แลนด์ตะวันตก ตะกอนบริเวณที่ราบน้ำท่วมถึงมีความอุดมสมบูรณ์ใน Y เมื่อเทียบกับสื่อตัวอย่างที่เป็นของแข็งอื่นๆในจังหวัดภูเขาไฟอัลคาไลน์ของอิตาลีและบางส่วนของกรีซตะวันตก Y มีตะกอนต่ำเมื่อเทียบกับดินในภาคกลางของสเปน Y มีตะกอนลำธารสูงกว่าในดินอย่างผิดปกติ ในขณะที่ตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงไม่แสดงลักษณะนี้สาธารณรัฐเช็กและพื้นที่ใกล้เคียงของเยอรมนีอุดมไปด้วย Y ในตะกอนลำธารเมื่อเทียบกับดินบางส่วนของความผิดปกตินี้ยังมองเห็นได้ในตะกอนที่ราบน้ำท่วมถึงที่ขยายไปถึงภาคเหนือของเยอรมนี

boxplot ที่เปรียบเทียบความแปรผันของ Y ในดินชั้นล่าง ดินชั้นบน ตะกอนลำธาร และตะกอนน้ำท่วมอยู่ในรูปที่ 53

การกระจายตัวของ Y ในน้ำในลำธารนั้นซับซ้อน แต่โดยทั่วไปแล้วจะสร้างรูปแบบตรงกันข้ามกับที่สังเกตได้จากสื่อตัวอย่างที่เป็นของแข็ง ยกเว้นในบริตตานีและเทือกเขาตอนกลางของฝรั่งเศสและวาริสแกนทางตะวันตกของคาบสมุทรไอบีเรียความสามารถในการละลายของอิตเทรียมถูกควบคุมอย่างเข้มงวดโดย pH ของกรดและการมีอยู่ของ DOC และความเข้มข้นสูงสุดจะสังเกตได้ทั่วทั้งเฟนนอสแคนเดีย

รูปที่ 53. การเปรียบเทียบ Boxplot ของอิตเทรียมการเปลี่ยนแปลงของดินผิวดิน ดินชั้นบน ตะกอนลำธาร และตะกอนน้ำท่วมขัง